زخم بستر یا زخم فشاری│روش‌های نوین درمان + بررسی قیمت درمان

زخم بستر یا زخم فشاری یکی از چالش‌های شایع در بیماران بستری و کم‌ تحرک است که به‌ دلیل فشار مداوم، برش و اصطکاک در نواحی استخوانی مانند پاشنه و لگن ایجاد می‌شود. شناخت علائم اولیه، تغییر پوزیشن هر دو ساعت، تغذیه مناسب و حفظ رطوبت پوست پایه‌های اصلی پیشگیری‌اند. درمان مؤثر شامل استفاده از پانسمان‌های نوین فوم و آلژینات، دبریدمان جراحی یا آنزیمی و فناوری وکیوم تراپی است که روند ترمیم را تسریع می‌کند. مراکز تخصصی با به‌کارگیری تیم چندتخصصی شامل پزشک، پرستار و کارشناس تغذیه، خدمات دقیق‌تری ارائه می‌دهند. خدمات ما بر پایه ارزیابی بالینی، کنترل عفونت، مراقبت خانگی و ویزیت تخصصی طراحی شده تا بیماران در محیط ایمن، درمانی علمی، اقتصادی و مطابق با استانداردهای بین‌المللی NPUAP/EPUAP دریافت کنند.

ویژه : درمان تضمینی واریس

زخم بستر یا زخم فشاری چیست ؟

زخم بستر که در منابع پزشکی با عنوان زخم فشاری شناخته می‌شود، نوعی آسیب پوستی و بافتی است که به دلیل فشار مداوم بر یک ناحیه از بدن ایجاد می‌شود. این فشار باعث محدود شدن جریان خون، کاهش اکسیژن‌رسانی و تخریب سلولی می‌گردد. معمولاً در افراد بستری، سالمندان و بیمارانی که تحرک بسیار کمی دارند مشاهده می‌شود. مراحل اولیه با قرمزی و درد خفیف شروع شده و در صورت عدم درمان، می‌تواند به زخم باز، ترشح، عفونت یا نمایان شدن عضله و استخوان منجر شود. تشخیص زودهنگام و کاهش فشار مداوم از اصول حیاتی پیشگیری است. آگاهی عمومی از این علائم می‌تواند از پیشرفت زخم و بروز عوارضی مانند سپسیس جلوگیری کند. آموزش بیمار و خانواده نقش مهمی در کنترل و بهبود وضعیت دارد.

تعریف بالینی زخم‌های فشاری

در پزشکی، زخم فشاری به آسیب موضعی پوست و بافت زیرجلدی گفته می‌شود که معمولاً روی نواحی استخوانی بدن ایجاد می‌گردد. این آسیب نتیجۀ فشار ممتد یا ترکیب فشار با نیروهای برشی و اصطکاکی است. ، زخم بستر در چهار مرحله تقسیم‌بندی می‌شود که از قرمزی سطحی تا زخم‌های عمیق با درگیری عضله و استخوان ادامه دارد. علائم معمول شامل قرمزی ماندگار، درد، گرمی یا ورم موضعی و در مراحل پیشرفته، زخم باز و ترشح چرکی است. بررسی دقیق پوست، اندازه‌گیری ابعاد زخم و ثبت تغییرات روزانه برای تشخیص صحیح ضروری است. شناخت این تعریف به پرستاران و پزشکان کمک می‌کند تا درمان هدفمند و مراقبت مؤثرتری ارائه دهند.

علل فشار اصطکاک و برش

مهم‌ترین علت زخم فشاری، فشار طولانی‌مدت است که موجب انسداد جریان خون در مویرگ‌ها و مرگ سلول‌های پوستی می‌شود. اصطکاک زمانی ایجاد می‌شود که پوست روی ملحفه یا تشک حرکت کرده و باعث ساییدگی سطحی گردد. نیروی برش زمانی رخ می‌دهد که بدن روی تخت سر می‌خورد در حالی‌که پوست در تماس ثابت با سطح زیرین باقی می‌ماند و در نتیجه بافت‌های عمقی کشیده می‌شوند. رطوبت مداوم ناشی از تعریق یا بی‌اختیاری، پوست را نازک و آسیب‌پذیر می‌کند. همچنین کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب، کمبود پروتئین و بیماری‌های عروقی از عوامل تشدیدکننده‌اند. وسایل بستری و تجهیزات پزشکی مانند گچ، ماسک یا کاتتر نیز اگر مدت‌ طولانی استفاده شوند، می‌توانند منبع فشار موضعی باشند. درک صحیح این علل پایه‌گذار پیشگیری مؤثر است.

نواحی پرخطر پاشنه و باسن

پاشنه پا به دلیل تماس دائم با تشک و نداشتن لایه عضلانی محافظ، یکی از شایع‌ ترین نقاط بروز زخم فشاری است. در بیماران بستری به پشت، استخوان خاجی و باسن بیشترین فشار را تحمل کرده و بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. در بیماران ویلچری یا نشسته نیز نواحی ایسکیال زیر لگن بیشترین تماس را با سطح صندلی دارند. نواحی دیگری مانند پشت آرنج، پشت سر، قوزک پا و شانه نیز در حالت‌های خاص مستعد آسیب هستند. پوست خشک و شکننده در سالمندان سرعت بروز زخم را افزایش می‌دهد. استفاده از تشک‌های مخصوص، بالشتک پاشنه و تغییر وضعیت بدن هر دو ساعت برای پیشگیری ضروری است. در بررسی روزانه پوست، کوچک‌ترین تغییر رنگ یا قرمزی ثابت باید به‌عنوان هشدار تلقی شود تا درمان به‌موقع انجام گیرد.

ویژه : خدمات آنژیوگرافی عروق پا

بررسی تعرفه درمان زخم فشاری

در سال ۱۴۰۴، هزینه درمان زخم بستر در منزل متناسب با شدت زخم و نوع خدمات تعیین می‌شود. زخم‌های سطحی درجه ۲ حدود ۸۵۰ هزار تا ۱.۸ میلیون تومان برای هر جلسه هزینه دارند، در حالی که زخم‌های عمیق‌تر درجه ۳ بین ۱.۵ تا ۳ میلیون تومان متغیر است. در زخم‌های پیشرفته درجه ۴ که نیاز به وکیوم تراپی یا دبریدمان تخصصی دارند، هزینه درمان هر جلسه بین ۳ تا ۵ میلیون تومان برآورد می‌شود. هزینه تعویض پانسمان استریل خانگی معمولاً از ۹۵۰ هزار تا ۲ میلیون تومان متغیر است. ویزیت کارشناس زخم و ارزیابی تخصصی بین ۷۰۰ هزار تا ۱.۲ میلیون تومان قیمت دارد. فیزیوتراپی و خدمات توانبخشی برای بیماران بستری نیز در حدود ۱ تا ۲.۵ میلیون تومان محاسبه می‌شود. در نهایت، ایاب‌وذهاب کارشناسان درمان بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به تعرفه اضافه می‌گردد.

جدول قیمت ها

استراتژی‌های نوین درمان زخم بستر

درمان زخم بستر در سال‌های اخیر از یک روش سنتی به یک رویکرد چندوجهی علمی و تخصصی تبدیل شده است. هدف اصلی این استراتژی‌ها کاهش فشار، کنترل عفونت، حفظ رطوبت مناسب زخم و تسریع بازسازی بافتی است. انتخاب نوع درمان به عمق زخم، میزان ترشح، وضعیت گردش خون و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. امروزه ترکیب پانسمان‌های نوین مانند فوم، آلژینات و هیدروکلوئید با روش‌های مکانیکی یا آنزیمی دبریدمان، بهترین اثربخشی را نشان داده است. فناوری وکیوم تراپی نیز به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین متدها در ترمیم زخم‌های مزمن شناخته می‌شود. علاوه بر درمان موضعی، اصلاح تغذیه، فیزیوتراپی و کنترل قند خون نقش قابل توجهی در بهبودی دارند. استفاده از تجهیزات تخصصی و مراقبت پرستاری علمی، پایه موفقیت درمان کامل زخم فشاری است.

پانسمان فوم هیدروکلوئید و آلژینات

پانسمان‌های نوین امروزه به‌عنوان یکی از ارکان حیاتی درمان زخم بستر شناخته می‌شوند و هر نوع بسته به ویژگی زخم انتخاب می‌گردد. پانسمان فوم از پلی‌ یورتان ساخته شده و با جذب مناسب ترشحات، محیط مرطوب و ایمن برای ترمیم ایجاد می‌کند. نوع هیدروکلوئید ترکیبی از ژل و پلیمر است که با حفظ رطوبت کنترل‌ شده، روند ترمیم را تحریک می‌نماید و برای زخم‌های سطحی مناسب است. پانسمان آلژینات از جلبک‌های دریایی گرفته می‌شود و در تماس با ترشحات زخم به ژل تبدیل شده، به کنترل ترشحات و کاهش عفونت کمک می‌کند. این مواد نه‌تنها از نفوذ باکتری‌ها جلوگیری می‌کنند بلکه اکسیژن‌رسانی به بافت را نیز تسهیل می‌سازند. انتخاب صحیح هرکدام از این پانسمان‌ها باید با نظر پرستار زخم یا متخصص انجام شود تا نتیجه بالینی مطلوب حاصل گردد.

تکنیک‌های دبریدمان جراحی و آنزیمی

دبریدمان به معنای برداشت بافت‌های مرده و آلوده از سطح زخم است تا فرآیند ترمیم فعال گردد. روش جراحی به‌وسیله پزشک و با ابزار استریل انجام می‌شود و برای زخم‌های عمیق یا نکروتیک مناسب است. این روش هرچند تهاجمی‌تر است اما امکان مشاهده مستقیم بافت سالم و پاک‌سازی دقیق‌تر را فراهم می‌کند. در دبریدمان آنزیمی، از پمادها یا ژل‌های حاوی آنزیم‌های خاص برای تجزیه بافت‌های مرده استفاده می‌شود که روندی ملایم‌تر و بدون درد محسوب می‌گردد. معمولاً ترکیب هر دو روش بسته به شرایط بیمار و حجم نکروز توصیه می‌شود. پس از دبریدمان، پانسمان‌های رطوبتی یا آنتی‌باکتریال برای محافظت و بازسازی بافت اعمال می‌گردد. اجرای منظم این تکنیک‌ها پایه درمان مؤثر و غیرقابل‌جایگزین زخم‌های مزمن است.

کاربرد وکیوم تراپی تسریع ترمیم

وکیوم تراپی یا درمان فشار منفی یکی از مؤثرترین روش‌های نوین در درمان زخم بسترهای مزمن و عمیق است. در این روش با استفاده از دستگاه مخصوص، فشار منفی کنترل‌شده بر سطح زخم اعمال می‌شود تا ترشحات اضافی و باکتری‌ها خارج و جریان خون در بافت تحریک گردد. این فرایند باعث افزایش اکسیژن‌رسانی، رشد سلول‌های جدید و کاهش خطر عفونت می‌شود. پانسمان اسفنجی متصل به سیستم وکیوم به‌صورت هوابندی‌شده روی زخم قرار می‌گیرد و مایع طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت تخلیه می‌شود. این روش در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی، به‌ویژه در زخم‌های پس از جراحی و زخم‌های ساق پا، نتایج چشمگیری داشته است. مزیت اصلی آن کاهش مدت بستری، تسریع ترمیم و کاهش نیاز به پیوند پوستی است. وکیوم تراپی امروز به‌عنوان استاندارد طلایی در مدیریت زخم‌های فشاری شناخته می‌شود.

ویژه : اسکلروتراپی درمان عروق واریسی

چگونه از زخم بستر پیشگیری کنیم؟

ویژه : خدمات پورت شیمی درمانی

مقاله مرتبط با زخم بستر :

متن انگلیسی

(Pressure ulcers are localized skin and soft‑tissue injuries caused by sustained pressure, shear, or friction that reduce blood flow, most often over bony prominences like the heels, hips, and sacrum. Risk increases with immobility, incontinence, poor nutrition, neuropathy, and vascular disease; early signs include persistent redness, warmth, firmness, or pain.)

ترجمه فارسی : زخم فشاری آسیب موضعی پوست و بافت نرم است که بر اثر فشار مداوم، برش یا اصطکاک با کاهش جریان خون ایجاد می‌شود و بیشتر روی برجستگی‌های استخوانی مانند پاشنه، لگن و ساکروم رخ می‌دهد. بی‌ حرکتی، بی‌اختیاری، تغذیه نامناسب، نوروپاتی و بیماری عروقی خطر را افزایش می‌دهند؛ علائم اولیه شامل قرمزی پایدار، گرمی، سفتی یا درد ناحیه است.

منبع : mayoclinic

مداخله‌های تخصصی کلینیکی

در مراحل پیشرفته یا مقاوم زخم بستر، مداخله‌های تخصصی کلینیکی نقش حیاتی در جلوگیری از پیشرفت آسیب و کنترل عفونت دارند. این اقدامات بر پایه تشخیص دقیق، انتخاب پانسمان یا داروهای مناسب و ارزیابی وضعیت عمومی بیمار انجام می‌شود. مراجعه به کلینیک تخصصی زخم فشاری، امکان دبریدمان استریل، استفاده از پمادهای ضدباکتری و انجام درمان‌های فیزیولوژیک مانند وکیوم تراپی را فراهم می‌کند. متخصص زخم علاوه بر درمان موضعی، وضعیت تغذیه، قند خون و بیماری‌های زمینه‌ای را نیز مورد بررسی و اصلاح قرار می‌دهد. در این مراکز از تجهیزات تصویربرداری دقیق برای تعیین عمق و وسعت زخم استفاده می‌شود. همکاری چندتخصصی بین پزشک، پرستار زخم، کارشناس تغذیه و فیزیوتراپیست موجب بازیابی کامل‌تر بافت می‌شود. درمان تخصصی زخم بستر، ترکیبی از علم و تجربه بالینی برای جلوگیری از عفونت‌های سیستمیک است.

انتخاب پماد نقره ضدعفونت مؤثر

پمادهای حاوی نقره یکی از مؤثرترین درمان‌های موضعی زخم بستر محسوب می‌شوند، زیرا خاصیت آنتی‌باکتریال وسیع‌الطیفی دارند. یون نقره با اتصال به دیواره باکتری، مانع تکثیر و گسترش عفونت در بافت‌های اطراف می‌شود. این پمادها به‌ویژه در زخم‌های دارای ترشح، بوی نامطبوع یا نشانه‌های التهاب موضعی بسیار کاربردی هستند. از جمله ترکیبات رایج می‌توان به سیلور سولفادیازین و نقره کلراید اشاره کرد که هر دو در کنترل عفونت سطحی و پیشگیری از نکروز مؤثرند. مصرف آن باید زیر نظر پزشک انجام شود تا با سایر داروهای موضعی یا سیستمیک تداخل نداشته باشد. ترکیب مصرف پماد نقره با پانسمان رطوبتی یا فوم نتیجه درمان را به میزان محسوسی بهبود می‌بخشد. انتخاب نوع پماد بر اساس شدت ترشح و عمق زخم تعیین شده و نیازمند ارزیابی تخصصی است.

اند یکاسیون تصویربرداری و آزمایش کشت

در زخم‌هایی که عمق زیاد دارند یا ترشح غیرطبیعی و بوی بد مشاهده می‌شود، انجام تصویربرداری جهت بررسی عفونت‌های عمقی ضروری است. رادیوگرافی ساده می‌تواند در تشخیص استئومیلیت (عفونت استخوانی) کمک‌کننده باشد و در موارد پیچیده از MRI یا CT اسکن برای ارزیابی نسوج نرم استفاده می‌شود. آزمایش کشت ترشحات زخم یکی از ابزارهای اصلی در تعیین نوع باکتری و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب است. نمونه‌گیری باید به روش استریل و پس از تمیز کردن سطح زخم انجام شود تا نتیجه دقیق حاصل گردد. در زخم‌های مزمن یا مقاوم به درمان، کشت قارچی نیز برای بررسی عوامل غیر باکتریایی ضروری است. نتایج به‌دست‌آمده مسیر درمان را هدفمند کرده و از مصرف بی‌رویه داروهای ضدباکتری نا‌ضروری پیشگیری می‌کند. تصویربرداری و کشت دقیق، ابزار تشخیص علمی و پیش‌نیاز مداخله مؤثر بالینی هستند.

زمان مراجعه پزشک و بستری

شناخت زمان مناسب ارجاع بیمار به پزشک یا کلینیک تخصصی برای جلوگیری از عوارض سیستمیک حیاتی است. در صورت مشاهده ترشح چرکی، تب، بوی تعفن، قرمزی گسترش‌یافته یا درد شدید زخم باید فوراً به پزشک مراجعه شود. اگر عفونت به بافت‌های زیرجلدی نفوذ کرده یا بیمار دچار کم‌خونی، دیابت کنترل‌نشده یا ضعف عمومی باشد، بستری در بیمارستان ضروری است. در مراکز درمانی بستری، زخم تحت مراقبت چندرشته‌ای و نظارت دقیق از نظر میزان ترشح، سطح اکسیژن و فشار موضعی قرار می‌گیرد. بستری کوتاه‌مدت همچنین امکان دبریدمان جراحی، درمان وریدی آنتی‌بیوتیک و تعویض استریل پانسمان را فراهم می‌کند. بی‌توجهی به علائم هشدار می‌تواند به سپسیس یا گانگرن منجر شود که روند درمان را دشوار می‌سازد. مراجعه به‌موقع، شانس ترمیم را چند برابر کرده و از خطر عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند.

ویژه : اسکلروتراپی درمان عروق واریسی

سوالات رایج