تغذیه بیماران دیابتی، مهم‌ترین ابزار کنترل قند خون و پیشگیری از عوارض جدی است. رژیم هوشمند باید بر پایه دانههای کامل، فیبر طبیعی، پروتئین سبک و چربیهای مفید طراحی شود تا تعادل میان انرژی و عملکرد انسولین برقرار بماند. مصرف منظم وعدهها در فواصل مشخص، از نوسان گلوکز جلوگیری میکند و احساس خستگی و بی‌ثباتی را کاهش می‌دهد. حذف شیرینیهای صنعتی، نوشابه‌ها و چربیهای اشباع شده ضروری است و جایگزینی آنها با غذاهای بخارپز و میوه تازه سلامت پایدار می‌آورد. این راهنمای تغذیه، بر پایه اصول علمی ارائه‌شده در کلینیک دکتر پژمان فرشید مهر، الگویی عملی برای زندگی متعادل و کنترل مؤثر دیابت معرفی میکند.
ویژه : اسکرو تراپی واریس
بهترین تغذیه برای دیابتیها (اصول تغذیه سالم )
تغذیه مناسب برای افراد مبتلا به دیابت، ستون اصلی کنترل این بیماری محسوب میشود. بیشتر بیماران در آغاز مسیر درمان، تصور میکنند باید بسیاری از خوراکیها را حذف کنند، اما در واقعیت، تعادل و نظم در تغذیه از خودِ حذف مهم‌تر است. بدن انسانِ دیابتی نیاز دارد میان دریافت انرژی، سطح قند خون و عملکرد انسولین، توازن دقیقی برقرار باشد. در این مسیر، انتخاب نوع کربوهیدرات‌ها، میزان فیبر مصرفی و زمانبندی وعدهها نقش حیاتی دارد. تغذیه‌ای که بر پایه دانههای کامل، پروتئین بدون چربی، چربیهای مفید و میزان مناسب فیبر طراحی شود، می‌تواند در تثبیت قند خون، تقویت متابولیک و کاهش خطر عوارض قلبی مؤثر واقع شود. در واقع اصول تغذیه سالم دیابتیها بر سه اصل بنا شده است: شناخت بدن، انتخاب هوشمند مواد غذایی، و رعایت نظم در زمان مصرف خوراک.
تفاوت نیازهای غذایی در دیابت
افراد مبتلا به دیابت نسبت به دیگران، الگوی سوخت‌وساز متفاوتی دارند. در بدن آنها، درک سلولی از قند تغییر کرده و این موضوع باعث میشود نوع و مقدار غذای مصرفی، مستقیماً بر سطح قند خون تأثیر بگذارد. هر فرد دیابتی باید رژیم غذایی خود را بر‌اساس نوع دیابت (نوع یک، نوع دو یا بارداری) تنظیم کند؛ چون میزان فعالیت انسولین، نیاز روزانه به انرژی و تحمل کربوهیدرات‌ها در این سه گروه متفاوت است. برای مثال، فرد مبتلا به دیابت نوع دو معمولاً باید مصرف چربیهای اشباع و قندهای ساده را محدود کرده و تا حد امکان از دانههای کامل و سبزیجات تازه استفاده کند. در حالی که مبتلایان به نوع یک معمولاً با محاسبه دقیق واحدهای کربوهیدرات و تزریق انسولین متناسب، کنترل بهتری بر وضعیت خود دارند. آگاهی از این تفاوت‌ها، پایه طراحی رژیم شخصی و کاهش نوسان ناگهانی قند خون است.
نقش فیبر در کنترل قند خون
فیبر خوراکی یکی از کلیدی‌ترین اجزای غذایی برای دیابتیهاست. این ماده باعث میشود قند حاصل از غذا، آهستهتر وارد جریان خون شود و افزایش ناگهانی گلوکز رخ ندهد. خوراک‌های سرشار از فیبر مانند جو دوسر، نان سبوسدار، سیب، کلم و عدس، علاوه بر کنترل قند، احساس سیری طولانیتری ایجاد میکنند و مانع پرخوری میشوند. فیبر همچنین با تنظیم عملکرد روده، از جذب چربیهای ناسالم جلوگیری کرده و میزان کلسترول را کاهش می‌دهد؛ عاملی که برای بیماران دیابتی و قلبی حیاتی است. متخصصان تغذیه معمولاً پیشنهاد میکنند روزانه حدود ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر، از منابع گیاهی و طبیعی دریافت شود. حتی در رژیم‌های کم‌کالری، حفظ این میزان فیبر به حفظ ثبات قند خون کمک میکند و بدن را در تعادل متابولیکی نگه می‌دارد.
تأثیر وعدههای منظم بر انسولین
زمانبندی وعدههای غذایی برای دیابتیها به‌اندازه خودِ نوع غذا اهمیت دارد. خوردن وعدههای منظم در فواصل پایدار (حدود هر ۴ تا ۵ ساعت)، مانع از افت یا جهش ناگهانی قند خون میشود. زمانی که وعدهها ناهماهنگ باشند، ترشح انسولین یا اثر داروهای تنظیم‌کننده قند، با ریتم بدن ناسازگار میشود و در نتیجه نوسان قند خون افزایش می‌یابد. متخصصان توصیه میکنند سه وعده اصلی و دو میانوعده کوچک در طول شبانه‌روز تنظیم شود تا انسولین در بدن فرصت تطبیق با مقدار گلوکز را داشته باشد. برای نمونه، مصرف یک میانوعده شامل چند عدد بادام یا یک عدد سیب بین صبحانه و ناهار می‌تواند از افت قند جلوگیری کند. تکرار منظم این الگو نه تنها موجب کنترل بهتر دیابت میشود بلکه حس خستگی، سردرد و تغییرات ناگهانی خلق‌وخو را کاهش می‌دهد.
ویژه : بهترین جراح عروق تهران
بهترین خوراکیها برای دیابت
انتخاب خوراکی‌های مناسب برای بیماران دیابتی، به‌نوعی نسخه تغذیه‌ای برای حفظ سلامت و کنترل پایدار قند خون محسوب میشود. برخلاف تصور رایج، بیماران دیابتی می‌توانند از تنوع غذایی برخوردار باشند، به شرط آن‌که نوع و میزان غذا به‌درستی انتخاب شود. بهترین خوراکیها برای این گروه، آن‌هایی هستند که شاخص گلیسمی پایین دارند و موجب افزایش سریع قند خون نمی‌شوند. میوه، پروتئین‌های سبک و چربیهای مفید هر‌کدام نقش جداگانه‌ای در تعادل قند بدن دارند. اصول تغذیه امروز دیگر بر پایه حذف کامل غذاها نیست، بلکه بر اساس هوشمندی در مصرف استوار شده است. انتخاب دقیق خوراکی‌های سالم می‌تواند نه‌تنها نیاز روزانه بدن را تأمین کند، بلکه خطر نوسان قند، چاقی و خستگی مزمن را نیز کاهش دهد. آگاهی از نوع خوراک و زمان مصرف، کلید موفقیت در رژیم دیابت است.
میوه‌های مناسب دیابتیها
میوه بخش حیاتی تغذیه روزانه محسوب میشود، حتی برای افراد مبتلا به دیابت. نکته مهم، انتخاب میوه‌هایی با قند طبیعی پایین و فیبر بالا است. سیب، گیلاس، گلابی، هلو، آلو و مرکبات از بهترین گزینه‌ها هستند، زیرا قندشان آرام‌تر جذب خون میشود و احساس سیری طولانی ایجاد میکنند. در مقابل، میوه‌هایی مثل موز رسیده و انگور باید با احتیاط مصرف شوند، چون شاخص گلیسمی بالاتری دارند. ترکیب میوه با مواد پروتئینی مانند ماست کمچرب یا مغزها، جذب قند را کنترل میکند و باعث ثبات گلوکز خون میشود. متخصصان تغذیه توصیه میکنند روزانه دو تا سه واحد از میوه‌های تازه و طبیعی دریافت شود تا بدن هم ویتامین کافی بگیرد و هم سطح انرژی تنظیم بماند. مصرف میوه در وعدههای مشخص روز، مثل میانوعده صبح یا عصر، بهترین زمان برای حفظ تعادل قند محسوب میشود و سلامت عمومی را پایدار نگه می‌دارد.
منابع پروتئین بی‌ضرر دیابت
پروتئین‌ها نقش کلیدی در تنظیم قند خون و حمایت از بافت‌های بدن دارند. افراد دیابتی می‌توانند از منابع پروتئینی استفاده کنند که هم چربی اشباع پایین دارند و هم باعث افزایش گلوکز نمی‌شوند. تخم‌مرغ آب‌پز، مرغ بدون پوست، ماهیهای چرب مانند سالمون و تن، و لبنیات کمچرب از بهترین گزینه‌ها هستند. ترکیب پروتئین با سبزیجات تازه می‌تواند جذب قند را کاهش دهد و انرژی پایدار برای بدن فراهم کند. همچنین مصرف عدس و نخود به‌عنوان پروتئین گیاهی، در کنترل چربی خون بسیار مؤثر است. نباید از مغزها غافل شد؛ بادام، گردو و پسته منابعی سرشار از پروتئین و چربی مفید هستند که به کاهش التهاب سلولی کمک میکنند. دریافت متعادل پروتئین در هر وعده غذایی مانع از تخلیه ناگهانی انرژی بدن میشود و عملکرد انسولین را در مسیر طبیعی نگه می‌دارد.
چربیهای مفید برای کنترل دیابت
چربیها برخلاف تصور عموم، همیشه ناسالم نیستند. بدن برای حفظ تعادل هورمونی و جذب ویتامین‌ها به مقدار مشخصی چربی نیاز دارد. نکته اساسی، تفکیک چربیهای مفید از نوع زیان‌آور آن است. روغن زیتون، آووکادو، مغزها و ماهیهای دریایی حاوی امگا‑۳ نمونه‌هایی از چربیهای خوب هستند که جذب قند را کند کرده و از التهاب عروقی جلوگیری میکنند. در مقابل، چربیهای ترانس و اشباع‌شده در فستفودها یا شیرینیهای صنعتی باید تا حد ممکن حذف شوند. برای بیماران دیابتی، استفاده از روغن زیتون در پخت‌وپز یا سالاد یک راهکار ساده اما مؤثر شمرده میشود. این چربیها سبب تنظیم ترشح انسولین و ثبات قند خون میشوند. رعایت تعادل در مصرف چربی، به‌ویژه در وعدههای اصلی، سلامت قلب و متابولیسم بدن را تقویت میکند و مسیر کنترل دیابت را پایدار نگه می‌دارد.
ویژه : پورت شیمی درمانی
برنامه غذایی روزانه دیابتیها
طراحی برنامه غذایی روزانه برای افراد دیابتی، به‌منزله نقشه راه سلامت محسوب میشود. در این برنامه، نوع مواد غذایی و زمان مصرف آنها باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که قند خون، در طول شبانه‌روز در محدوده طبیعی باقی بماند. رژیم مناسب نه‌تنها بر کنترل قند خون، بلکه بر انرژی و خلق‌و‌خوی روزانه نیز اثر مستقیم دارد. وعده صبحانه باید بدن را فعال کند، ناهار باید انرژی پایدار بدهد، و شام باید سبک و قابل‌هضم باشد. نظم تغذیه‌ای در دیابت مانند هماهنگی میان سه ضلع مثلث است؛ زمان مصرف، نوع خوراک و مقدار انرژی دریافتی. رعایت این سه اصل باعث تثبیت عملکرد انسولین و جلوگیری از نوسانات شدید گلوکز میشود. ساختار وعدهها اگر به‌درستی برنامه‌ریزی شود، نه‌تنها از خستگی و گرسنگی زودرس جلوگیری میکند، بلکه کیفیت خواب و تمرکز روزانه را نیز بهبود می‌بخشد.
صبحانه کم‌قند و پرانرژی
صبحانه در رژیم دیابتی اهمیت ویژه دارد؛ زیرا پس از چند ساعت خواب، بدن نیاز فوری به انرژی کنترل‌شده دارد. بهترین صبحانه برای دیابتیها باید شامل کربوهیدرات‌های پیچیده با جذب آهسته، فیبر بالا و مقدار مناسبی پروتئین باشد. ترکیب‌هایی مانند نان سبوسدار با تخم‌مرغ آب‌پز، یا جو دوسر با شیر کمچرب نمونه‌های مناسب و پایدار هستند. استفاده از سبزی‌های تازه، مثل خیار و گوجه، موجب تنظیم آب بدن و بهبود هضم میشود. نوشیدنی‌هایی مانند چای سبز یا آب ولرم با چند قطره لیمو می‌توانند جایگزین نوشیدنی‌های شیرین شوند. اجتناب از مربا، کره زیاد یا شیرینی‌جات مصنوعی اصل اساسی صبحانه دیابتی است. هدف صبحانه، بیدار کردن متابولیسم بدون شوک قندی است تا انسولین بتواند عملکرد طبیعی خود را آغاز کند و انرژی بدن به‌صورت مداوم در طول روز آزاد شود.
ناهار متعادل با فیبر بالا
وعده ناهار باید به‌گونه‌ای طراحی شود که ضمن تأمین انرژی مورد نیاز روز، تعادل قند خون را نیز حفظ کند. ترکیب پروتئین‌های سبک با سبزیجات سرشار از فیبر، بهترین انتخاب برای این وعده است. خوراکهایی مانند برنج قهوهای، مرغ گریل‌شده یا ماهی بخارپز در کنار سالاد سبزیجات تازه گزینه‌های کامل و متعادل هستند. فیبر موجود در سبزیجات و دانههای کامل، سرعت جذب گلوکز را کاهش داده و احساس سیری بلندمدت ایجاد میکند. استفاده از روغن زیتون به مقدار کم در کنار ناهار، به حفظ سلامت عروق و کنترل چربیها کمک میکند. نوشیدن آب کافی در طول وعده نیز ضروری است تا عملکرد کلیه‌ها و متابولیسم بدن بهینه بماند. این وعده نباید سنگین یا پرچرب باشد چون باعث افزایش ناگهانی قند میشود. ناهار متعادل پایه اصلی تثبیت گلوکز در نیمه دوم روز است.
شام سبک و کنترل‌شده شبانه
شام برای دیابتیها باید سبک، کم‌کالری و بر پایه تعادل کامل میان کربوهیدرات، پروتئین و فیبر باشد. مصرف غذاهای سنگین یا دیرهنگام باعث افزایش قند خون در طول شب و اختلال در خواب میشود. بهترین گزینه‌ها برای شام شامل سوپ سبزیجات، سالاد با پروتئین سبک یا املت با سبزی تازه هستند. استفاده از دانههای کامل و حذف نان سفید یا چربیهای اشباع‌شده اهمیت زیادی دارد. در صورت نیاز به میانوعده شبانگاهی، چند عدد بادام یا یک لیوان شیر کمچرب گزینه‌ای ایمن است. نوشیدن آب یا دمنوش‌های بدون قند قبل از خواب به دفع سموم بدن و کنترل قند شبانه کمک میکند. هدف شام، آماده کردن بدن برای دوره استراحت شبانه بدون افزایش گلوکز است؛ به‌گونه‌ای که روز بعد، سطح انرژی طبیعی و پایدار باقی بماند.
ویژه : آنژیو پلاستی پای دیابتی
🩺 چگونه از خوراک‌های ممنوع دیابت دوری کنیم؟ (راهنمای گام‌به‌گام)
در جهان پرسرعت امروز، تغذیه هوشمندانه دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ سلامت است. بیماران دیابتی بیش از هر گروه دیگری باید بدانند که چه می‌خورند و چه نباید بخورند. بسیاری از خوراک‌های روزمره که بی‌ضرر به‌نظر می‌رسند، می‌توانند به سرعت سطح قند خون را تغییر دهند و بدن را با بحران متابولیک روبه‌رو کنند. این گزارش ویژه، با نگاهی علمی و کاربردی، راهنمای گام‌به‌گام پرهیزهای تغذیه‌ای را ارائه می‌دهد تا وعدههای غذایی ایمن، خوش‌طعم و هماهنگ با رژیم دیابت شکل گیرد.
🔹 مرحله ۱: شناخت خوراک‌های ممنوع و پرخطر
در گام نخست، باید مواد غذایی ممنوع برای دیابتیها را بشناسید. خوراکهایی مانند شیرینیهای صنعتی، نوشابه‌ها، غذاهای سرخشده و نشاسته‌های تصفیهشده جزو ریسک‌دارترین گروه‌ها هستند. این خوراکیها باعث نوسان سریع قند خون و خستگی بدن میشوند. آنها را از فهرست روزانه خود حذف یا به حداقل برسانید. حذف کامل و ناگهانی خطرناک است؛ باید با جایگزینی تدریجی انجام شود تا بدن تعادل متابولیکی خود را حفظ کند.
🔹 مرحله ۲: کنترل مصرف شیرینی‌ها و نوشیدنی‌ها
در این مرحله باید روی مقدار قند و نوع شیرینی تمرکز کنید. تمام نوشیدنی‌های رنگی، شیرینیهای مغازه‌ای، کیک‌ها و شکلات‌های تجاری را کاهش دهید. حتی برچسب‌های «بدون قند» را با دقت بخوانید چون اغلب حاوی شیرین‌کننده مصنوعی هستند. برای عادت دادن بدن به طعم طبیعی، جایگزین‌های سالم مثل خرما، میوه تازه، شکلات تلخ و ماست بدون قند را وارد رژیم کنید. این مرحله از جهش سریع گلوکز و احساس خستگی شدید جلوگیری میکند.
🔹 مرحله ۳: شناسایی نشاسته‌های پنهان و حذف هوشمندانه
برای کنترل بهتر قند، باید مراقب نشاسته‌های پنهان در غذاهای روزمره باشید. مواد غذایی مانند نان سفید، برنج سفید، سیبزمینی سرخشده و سوپ‌های آماده معمولاً نشاسته تصفیهشده دارند. در این گام، جایگزین‌های سالم را انتخاب کنید: نان سبوسدار، برنج قهوهای و سیبزمینی آب‌پز. خواندن برچسب محصولات صنعتی ضروری است تا از وجود افزودنی‌های قندی و نشاسته‌ای مطلع شوید. آگاهی تغذیه‌ای دقیق، کلید حفظ ثبات قند و سلامت پایدار است.
🔹 مرحله ۴: استفاده از روش‌های پخت سالم به‌جای سرخ کردن
در این گام باید عادت‌های طبخ غذا را اصلاح کنید. سرخ کردن، جذب چربی و کالری را افزایش می‌دهد، در حالی که بخارپز، گریل یا آب‌پز ارزش غذایی را حفظ میکنند. به‌جای روغن نباتی از روغن زیتون استفاده کنید و حرارت متوسط را ترجیح دهید تا ویتامین‌ها حفظ شوند. این تغییر کوچک اما مؤثر، تأثیر چشمگیری در کنترل قند خون و سلامت قلب دارد.
🔹 مرحله ۵: انتخاب آگاهانه مواد اولیه در آشپزی روزانه
در این مرحله، هوشمندانه خرید کنید. هنگام تهیه مواد غذایی، آرد کامل، لبنیات کمچرب، و سبزیجات تازه را به فهرست خرید اضافه کنید. از محصولات فرآوری‌شده و افزودنی‌های مصنوعی دوری کنید. تمرین روزانه انتخاب مواد سالم، به بدن کمک میکند تا حس طبیعی سیری و کنترل قند را بازیابد. این رفتار تغذیه‌ای، پایه‌ی پایداری بلندمدت در رژیم دیابتیهاست.
🔹 مرحله ۶: جایگزینی عادات ناسالم با رفتار غذایی سالم
آخرین گام، تغییر رفتار ذهنی و ذائقه‌ای است. اگر به شیرینی یا تنقلات صنعتی وابسته‌اید، آنها را به‌مرور با دسرهای خانگی سالم بر پایه ماست، میوه و عسل طبیعی جایگزین کنید. وعدهها را منظم کنید و به بدن فرصت سازگاری دهید. این فرآیند باعث کاهش وابستگی روانی به قند و شکل‌گیری رژیم غذایی لذت‌بخش و پایدار میشود.
ویژه : خدمات در مانی فیستول دیالیز
مقاله مرتبط با بهترین تغذیه برای دیابت :
Eating for diabetes management focuses on balancing carbohydrates, proteins, and fats to control blood sugar levels effectively. The American Diabetes Association emphasizes whole foods, fiber-rich meals, and healthy fats as daily nutrition priorities. Portion control and meal timing also play key roles in maintaining glucose stability and preventing complications. A personalized eating plan, supported by regular monitoring, leads to sustainable health and better diabetes outcomes.
ترجمه فارسی
تغذیه در مدیریت دیابت بر تعادل میان کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربیها برای کنترل مؤثر قند خون تمرکز دارد. انجمن دیابت آمریکا مصرف غذاهای کامل، وعدههای غنی از فیبر و چربیهای سالم را به‌عنوان اولویت‌های تغذیه روزانه توصیه میکند. کنترل مقدار و زمانبندی وعدهها در حفظ ثبات گلوکز و پیشگیری از عوارض نقش حیاتی دارد. برنامه غذایی شخصی‌سازی‌شده همراه با پایش منظم، منجر به سلامت پایدار و نتایج بهتر در مدیریت دیابت میشود.
سوالات رایج
آیا حذف کامل قند برای کنترل دیابت ضروری است؟
خیر؛ حذف کامل قند باعث اختلال در تعادل متابولیکی بدن میشود. نکته اصلی، مدیریت نوع و مقدار قند مصرفی است. قندهای طبیعی موجود در میوه و دانهها با فیبر بالا جذب آهسته دارند و خطر جهش گلوکز را کاهش میدهند. استفاده از شیرینکنندههای طبیعی و مصرف محدود قندهای صنعتی، روش حرفهای کنترل دیابت محسوب میشود.
بهترین زمان مصرف وعدههای غذایی برای دیابتیها چه موقع است؟
برای جلوگیری از نوسانات قند خون، وعدهها باید در فواصل هر چهار تا پنج ساعت تنظیم شوند. سه وعده اصلی و دو میانوعده سبک بهترین الگوی تغذیه است. این نظم باعث هماهنگی ترشح انسولین با سطح گلوکز شده و از احساس خستگی و افت انرژی ناگهانی جلوگیری میکند. بدن با زمانبندی درست، پاسخ متابولیک پایدار دارد.
چه نوع نان و غلاتی برای بیماران دیابتی مناسبتر است؟
غذاهای بر پایه دانههای کامل مانند نان سبوسدار، جو دوسر و برنج قهوهای بهترین گزینه هستند. این خوراکیها دارای فیبر بالا بوده و از جذب سریع قند جلوگیری میکنند. در مقابل، نان سفید و آرد تصفیهشده شاخص گلیسمی بالا دارند و سبب افزایش سریع قند خون میشوند. انتخاب غلات کامل اساس رژیم سالم دیابتی است.
نقش فیبر در پایین آوردن قند خون چیست؟
فیبر با کند کردن جذب قند در دستگاه گوارش، از افزایش ناگهانی گلوکز جلوگیری میکند. مصرف روزانه ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر طبیعی از منابعی مانند سبزیجات، عدس و میوه تازه، موجب ثبات قند، کاهش کلسترول و احساس سیری طولانی‌تر میشود. فیبر به‌صورت طبیعی عملکرد انسولین را اصلاح کرده و تعادل متابولیک بدن را تقویت میکند.
چرا چربیهای سالم برای دیابتیها مفید هستند؟
چربیهای مفید مانند روغن زیتون، آووکادو، مغزها و ماهیهای چرب باعث کاهش التهاب، تنظیم ترشح انسولین و حفظ سلامت قلب میشوند. این نوع چربیها جذب قند را آهستهتر میکنند و با متعادلسازی چربی خون، خطر بیماریهای قلبی را کاهش میدهند. مصرف متعادل چربیهای مفید بخش ضروری رژیم پایدار دیابتی است.
میانوعده مناسب برای دیابتیها چیست؟
میانوعده باید کوچک، فیبردار و دارای ترکیب متعادل پروتئین باشد. گزینههایی مثل سیب با کره بادام، چند عدد بادام، ماست کمچرب یا سبزیجات تازه بهترین انتخاب هستند. این میانوعدهها از افت قند خون بین وعدههای اصلی جلوگیری کرده و حس سیری طولانیتری ایجاد میکنند. هدف، حمایت از انرژی پایدار بدن در طول روز است.
چه غذاهایی باید در رژیم دیابتی کاملاً محدود شوند؟
خوراکهایی مانند نوشابههای شیرین، فستفودها، سیبزمینی سرخشده، نان سفید و شیرینیهای صنعتی باید محدود شوند. این مواد دارای شاخص گلیسمی بالا و چربیهای ترانس هستند که باعث افزایش سریع قند خون و التهاب میشوند. جایگزینی آنها با خوراک بخارپز، نان سبوسدار و میوه تازه، راهکار پایدار برای حفظ سلامتی دیابتیهاست.
منابع :
(bmcpublichealth)
(mayoclinic)
(sciencedirect)
